આજ્ઞાચક્ર, ત્રીજા નેત્ર ચક્ર અથવા કપાળ(બ્રો) ચક્ર તરીકે પણ ઓળખાય છે તે માનવ શરીરનો છઠ્ઠું પ્રાથમિક ચક્ર છે. તેને આંતરિક આંખ ચક્ર અથવા છઠ્ઠા ચક્ર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેને ત્રીજી આંખ ચક્ર કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે જ્ઞાનની આંખ ખોલીને સ્વયંની વાસ્તવિકતાને સમજવામાં મદદ કરે છે.

આ ચક્રને બે પાંખડીઓવાળા કમળ તરીકે પ્રતીકાત્મક રૂપે રજૂ કરવામાં આવે છે અને તે માનવ ચેતના (દ્રષ્ટિ, સ્પષ્ટતા અને ડહાપણ) અને દિવ્ય વચ્ચે વિભાજન કરતી રેખા છે. આ ચક્ર દ્વારા મળતી ઉર્જા સ્પષ્ટ વિચાર, સ્વ પ્રતિબિંબ અને આધ્યાત્મિક જાગૃતિની મંજૂરી આપે છે. આજ્ઞા ચક્રને વાદળી(ગળી કલર) રંગ દ્વારા સૂચવવામાં આવે છે, અને તેનો મંત્ર ઓમ છે.

આજ્ઞા ચક્ર સ્થાન નાકના પુલથી સહેજ ઉપર ભમરની વચ્ચે છે. તે આંખોની પાછળ અને માથાની મધ્યમાં સ્થિત હોવાનું પણ કહેવામાં આવે છે. પરંપરાગત રીતે, સ્ત્રીઓ બિંદી લગાવે છે અને પુરુષ ચક્રને સક્રિય કરવા અથવા ચક્રના પ્રતીક રૂપે કપાળમાં તિલક લગાવે છે.

આજ્ઞા ચક્ર દ્વારા સંચાલિત મુખ્ય અવયવો આંખો, કાન, નાક, મગજ અને નર્વસ સિસ્ટમ છે. કફને લગતી (પિચ્યુટરી)ગ્રંથિ અને પાઇનલ ગ્રંથીઓના કાર્યો પણ આ ચક્ર દ્વારા સંચાલિત છે.

અસંતુલિત આજ્ઞા ચક્ર સાથે સંકળાયેલી કેટલીક શારીરિક સમસ્યાઓ એ વારંવાર માથાનો દુખાવો, સાઇનસ અને દ્રષ્ટિની સમસ્યાઓ છે. અન્ય મુદ્દાઓમાં હઠીલાપણું, વધુ ગુસ્સો અને સ્વપ્નો શામેલ છે.

વધુ કાર્યશીલ આજ્ઞા ચક્ર:
વધુ કાર્યશીલ આજ્ઞા ચક્રના કારણે વાસ્તવિકતાથી દૂર કલ્પનાઓમાં પરિણામે છે આને લીધે, અતિ સક્રિય આજ્ઞા ચક્રવાળી વ્યક્તિ કાલ્પનિક દુનિયામાં રહે છે અને દુ:સ્વપ્નોથી પરેશાન રહે છે. તેમને ઘટનાઓનું સમરણ યાદ કરવામાં મુશ્કેલીઓ આવે છે, અને કઠોર માનસિકતા હોય છે. આવા લોકો સહેલાઇથી વિચલિત થાય છે, અસ્વસ્થતાથી પ્રભાવિત થાય છે, અને નિર્ણાયક અને અસંવેદનશીલ વલણ ધરાવે છે.

અલ્પ કાર્યરત આજ્ઞા ચક્ર:
ઓછા અથવા નિષ્ક્રિય આજ્ઞા ચક્રવાળી વ્યક્તિની સામાન્ય રીતે નબળી યાદદાસ્ત હોય છે, નવીન શીખવાની સમસ્યાઓ હોય છે અને વસ્તુઓનું મનમાં ચિત્ર બનાવવામાં અને કલ્પના કરવામાં મુશ્કેલી પડે છે. તે / તેણીમાં અંતર્જ્ઞાનનો અભાવ, અન્ય પ્રત્યે અસંવેદનશીલ બને છે, અને નકારમાં જીવે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં લોકો આ ચક્રને અપ્રિય યાદોથી બચાવવા માટે બંધ કરે છે.

સંતુલિત આજ્ઞા ચક્ર ધરાવતા લોકો પ્રભાવશાળી અને સાહજિક હોય છે. તેમની નિર્મળતા દ્વારા તેઓ વસ્તુઓ સ્પષ્ટ રીતે જોઈ શકે છે અને નિર્ણાયક બન્યા વિના અન્યને સ્વીકારે છે. તેઓ પ્રતીકાત્મક વિચાર કરીને જીવનના અર્થની અનુભૂતિ કરે છે. જ્યારે ત્રીજી આંખ ચક્ર સંતુલિત હોય છે ત્યારે વ્યક્તિને તેમના સપનાને યાદ રાખવા અને અર્થઘટન કરવું સહેલું લાગે છે, અને તેમની યાદદાસ્ત સારી હોય છે.